SARIYAHŞİ

AKSARAY İLİ SARIYAHŞI İLÇESİ

SARIYAHŞİ TARİH

SARIYAHŞİ RESİMLERİ

SARIYAHŞİ FOTOĞRAFLARI

SARIYAHŞİ MANZARALAR

SARIYAHŞİ TANITIM

SARIYAHŞİ

AKSARAY SARIYAHŞİ

Sarıyahşi ismini kesin olarak nereden ve nasıl aldığı tam olarak bilinememektedir.

Anlatılanlara göre: İsmini, İbrahim Hakkı Konyalı´nın Abideleri ve Kitabeleri ile Şereflikoçhisar Tarihi adlı eserinde yer alan bilgilere göre, Yahşi Han´dan almıştır. 

Türk Askeri olan Yahşi Han yaralı olarak askerleri ile Sarıyahşi'den geçerken vefat eder. O zamana kadar Sarı olarak bilinen yer, Yahşi ile birleşerek, şimdiki Sarıyahşi ismini alir. Sözlükte Yahşi Güzel anlamına gelmektedir. Yani Sarıyahşi, Sarıgüzel anlamına da gelmektedir.

Saryahşi 1957 yılında Kasaba olmuştur. Bağlı olduğu yer Ankara ili Ş.Koçhisar ilçesi iken, 15.06.1989 tarih ve 3587 sayılı kanun ile ilçe olmuş ve yine aynı kanun ile il olan Aksaraya'a bağlanmıştır.

SARIYAHŞİ İLÇE TARİH

Tarihi

Sarıyahşi MÖ 323`de Büyük İskender İmparatorluğu sınırları içinde yer almaktaydı.

2 yy başında Roma İmparatorluğu sınırları içinde yer aldı.

632 yılında Bizans İmparatorluğu sınırları içinde yer aldı.

814 yılında Sarıyahşi Doğu Roma (Bizans İmparatorluğu) sınırları içinde yer aldı.

1040 yılında Büyük Selçuklu İmparatorluğu sınırları içinde yer alan Sarıyahşi 1096 yılında tamamen rayına oturmuş Anadolu Selçuklu Devleti sınırları içinde yer aldı.

1242´den 1356´ya kadar Selçuklu Devleti sınırları içinde yer aldı.

1356 yılında Anadolu'da beylikler kurulmaından sonra, 1402 yılında Osmanlı sınırları içinde kalan Sarıyahşi, Ankara meydan Muharebesinden sonra yeniden kurulan Anadolu Beylikleri yönetimi altına girdi.

1481 - 1914 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu sınırları içine yer aldı.

1918 - 1923 yılları arasında Kurtuluş Savaşı döneminde de Türk sınırları içindeki yerini korudu.

Sarıyahşi 1923´dan itibaren Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yer aldı.

Sarıyahşi´nin Kuruluşu

Sarıyahşi´nin kuruluşu 22 - 24 kusak öncesine dayanmaktadır . Sarıyahşi`nin ilk kurucuları arasındaki büyük bir kabileye.osmankaler[ demireller } veya halaclar dendiği bilinmektedir. Halaclardan yola çıkacak olursak araştırmalara göre Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ve Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanmış Türkçe Sözlükte:

Halacça: Özel isim (hala`cca) İran`ın güneyinde toplu olarak yaşayan Türk soyundan bir topluluğun konuştuğu dil, olarak yer almaktadır.

İran'ın güneyinde yaşayan ve Halacça konuşan bir Türk toplulugu var ve bu topluluğun adıda Sarıyahşi`ye yerleşen ilk 7 kabile arasında yer almaktadır. Milliyet yayınları tarafından yayımlanan Türkolog Jean-Paul Roux'un Türklerin Tarihi: Büyük Okyanus'tan, Akdeniz'e 2000 yıl adlı kitabının 185. sayfada Halaclar'dan şöyle bahsedilmektedir:

Halaclar: 1299'da bir Türk olan ve Delhi Sarayında yaşayan Firuz Şah, Balban Şah`ın soyundan gelenlerden birinin elinden hükümdarlık tacını alarak Celalettin Halacı adıyla tahta çıkmıştır. 1220'den sonra yerini 1296 da Alâddin Muhammed`de bırakmıştır. Moğolların 1303`deki uzun kuşatmasına, A.Muhammed karşı koymuş ve Nizameddin adındaki birinin dini değerliliğinin tanrının yardımına yol açmış olduğuna inanılıyordu.

 O sıralar Delhi Sultanlığı, kısmen Ortadoğu`dan gelen ve aralarında birçok seçkin kişi bulunan Moğol istilasından kacmış kimselerin gelmesi nedeniyle, parlak bir dönem yaşıyordu. Daha sonra ise Halacı Hanedanı son bularak, yerine 1320 yılında kökeni bir başka Türk boyuna dayanan Tuğluk Hanedanı geçmiştir.

 1320´de Tuğluk Hanedanın'dan sonra gerçek yaşamları göçebe olan Halac´lar göç yolu ile Kırşehir üzerinden Sarıyahşi´ye gelip, yerleşmişlerdir.

O zamanlar Ş.Koçhisar, bu kabilelerden o günün değimi ile yüklü haraç ister. Harac verecek gücü olmayan bu göçebe kabile ve kabileler tekrar şimdiki Kırşehir topraklarına göçerler. Kabileler bir sene sonra S.Koçhisar az vergi almayı taahhüt edince tekrar Sarıyahşi`ye göç ederler.

 İran'ın güneyinde yer alan Tuğluk Hanedanı 1320'de Halaclıların hanedanını sona erdirerek kendi Tuğluk Hanedanını kurmuştur. Halaclılar 1320'de Türk yönetiminde yer alan Sarıyahşi`ye yerleşmişlerdir.

İlk Yerleşenler

Emirkoca`nin oglu Emirbey (K. Mustafa Demirel) kabilesiosmankalerEmirbey şimdiki ismi ile Emir bağ olarak anılmaktadır. Bu kabile, Sarıyahşi'nin kuzeyinde yer alan Kızılırmak yolunda, bağ ve bahçe olarak ekilen Emir bağına yerleşirler.

 Biraz burada kalan Emir bey, o zamanlar Ş.Koçhisar vergi isteyince, vergiyi çok bulduğu için vermemiştir. Daha sonra Kırşehir topraklarına göç etmişlerdir. Ş.Koçhisar vergi talebinden vazgeçince yanında sayıları 5 - 7 olarak bilinen kabileler Sarıyahşi`ye yerleşirler. Genelde bu kabileler Hayvancılıkla uğraşmaktalarmış.

*Çalıuşağı / Halaçlar (Çelikler)

*Köseahmetler (Eraslanlar) (Acarlar) (Aydinlar) (Ünsallar)

*Latifuşağı (Yıldızlar

*'öztaşlar

*özdemirler

*Kürtler (Kürt Kabileleri)

*Demirler

İlk Yerleşim Yeri

İlk olarak, halkın aşağı cami olarak bildiği, Selçuk Camii'nin etrafındaki yerlere yerleşilir. Karasanlı suvancılar Kabilelerden köseahmetler,çalıuşağı,latifuşağı,öztaşlat,özdemirler,demirler günümüze dek gelmiştir.

SARIYAHŞİ İLÇE COĞRAFYA

Coğrafi özellikleri

Coğrafi Bölge olarak İçanadolu bölgesinde yer almaktadır. Aksaray'a 110 km. uzaklıktadır. Sarıyahşi, Hirfanlı baraj gölünün kenarındadır. Kızılırmak´ın güneyinde kurulmuş, sulak, yeşil, tarıma, hayvancılığa, elverişli şirin bir ilçedir.

İlçe'de Kara iklimi hakimdir. Yağış (Yillik ortalama) 30 - 40 cm arasıdır. Tahıl olarak Buğday, Arpa, Çavdar, Nohut, Mercimek ve Pancar ekilmektedir. Her türlü zebze ve meyve yetiştirilebilmektedir.

Doğal bitki örtüsü

doğal step (Kır alan) olmasına rağmen oldukça yeşilliğe sahiptir.

Ulaşımın tamamı kara yoluyla gerçekleşmektedir. Aksaray´a en uzak olan ilçedir.

2006 Yılında Kızılırmak nehri Hirfanlı Baraj Gölü üzerine İlçenin Kırşehir bağlantısını sağlayacak olan bir köprü inşaatına başlanmış olup, 2009 yılında bitmesi planlanan köprünün ulaşıma açılması sonucu İlçenin Kırşehir iline mesafesi 30 km olacaktır.

4. dereceden deprem bölgesinde yer almaktadır.

SARIYAHŞİ İLÇE NÜFUS

Nüfus

İlçenin nüfusu 2000 genel nüfus sayımına göre 12120'dir. Bunun 7751'si ilçe merkezinde, 4369'i ise kasaba ve köylerde yaşamaktadır.

ilçeye bağlı; 1 belde ve 5 köy bulunmaktadır.

Yıllara göre ilçe nüfus verileri

Yıllar Merkez Köyler Toplam

2009 4866 1863 6729

2008 4624 1896 6520

2007 5395 1951 7346

2000 7751 4369 12120

1990 5996 5024 11020

Son yapılan nüfus sayımından bu yana sarıyahşi ve civar bölgeler sürekli şehirlere göç vermektedir.2000 nüfus sayımında 7751 çıkan nüfus sayımında 3000 kusür azalma olmuştur. Bu azalma yakın çevresindeki Evren,Ş.koçhisardada,Ağaçörendede görülmüştür. --Celiktolga 15:34, 2 Ağustos 2008 (UTC)

Yeraltı zenginlikleri

Doğal kaynak suyu:

Sarıyahşi İlçesi ve Bekdik köyü arasında bulunan ve halkımız tarafından içmece olarak bilinen bir doğal su kaynağı bulunmaktadır. Bu doğal suyu sabah aç olarak içen kişilerin çeşitli iç hastalıklardan ve cilt hastalıklarından kurtulduğuna inanılmaktadır. Konu ile ilgi olarak yerinde inceleme ve araştırma yapan Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Yüksek Mühendisi Adem AKBAŞLI’ nın raporunda;

“Kızılırmak’ ın güney yamaçlarında yer alan içmece olarak adlandırılan yerde oldukça geniş bir alanda önceki sıcak su çıkışlarının tortusu olan traverten ve oniks oldukça geniş bir alana yayılmış vaziyettedir. Ayrıca çevrede oluşturduğu aliterasyondan hareketle bölgede sıcak su çıkışı ile birlikte sulu veya susuz olarak bol miktarda co2 çıkışı olmuş ve hala bu çıkış devam etmektedir.

Bölgede gözlenen kaya birimleri; travertenler, oligomiyosen yaşlı jipsli seviyeler, paleosen yaşlı granitler ve Kırşehir metamorfitlerine ait mermerlerdir. Sıcak su ve co2 çıkışları; Kızılırmak vadisini kesen K-G doğrultulu normal atımlı fay ile D-B doğrultulu fayın keşisme noktalarında olmuştur. Rezervuar kayanın mermer olduğu bu bölgede yukarıya granitlerdeki çatlaklar boyunca ulaşmakta ve oligomiyosen içerisinde yayılarak yüzeylenmektedir. Oligomiyosanlerdeki jipslerden de etkilenerek bünyesine bol miktarda sülfat iyonu alarak yüzeye ulaşmaktadır. Kızılırmak vadisinin kuzeyindeki Karakurt kaplıcalarıyla benzer yapısal özelliklerle kontrol edilen bu kaynakların sıcaklıklarının düşük (26-28 c) olmasının nedeni, derinden gelen sıcak akışkanın yukarılarda granit çatlaklarında dolaşan soğuk su ile yine oligomiyosendeki sülfatlı soğuk suyun karışmasındandır. Zira bu sulardan çok daha sıcak olan Karakurt kaplıcalarındaki sülfat oranının daha düşük olması, bu suya soğuk karışımının daha az olduğunu göstermektedir

Sonuç olarak, bu bölgedeki sularda Kırşehir Terme ve Karakurt kaplıca sularıyla aynı sıcaklıkta ve orijinlerinin aynı olduğu ve yüzey sularının alimine ederek daha sıcak su alınması mümkündür” demektedir.

Maden

Uranyum: Bekdik köyü ve Kızılırmak bölgesinde yüksek kalitede uranyum madeni bulunmaktadır.

Taş: Yine Bekdik köyü ve Sarıyahşi arasında bulunan içme suyunun çıktığı yerde, güzel, degişik renklerde, yüksek kalitede taş çıkarılmaktadır.

Granit: Yaylak köyünde gıranit taşı çıkarılmaktadır.

Bir söylentiye göre ilçemizin yüksek tepesi olarak bulunan karatepeden demir madeni olduğu söylentidir..--Celiktolga 15:16, 4 Ağustos 2008 (UTC)

SARIYYAHŞİ İLÇE EĞİTİM

Eğitim

Sarıyahşi'de 1929 yılında 3 sınıflık İlkokul kurulmuştur. Bu İlkokul Yapı Kredi Koperetifi (Postane yanı) nda yer almaktaydı. Yeni alfabe ile ilk eğitim veren öğretmen

Şükrübey, ikinci ögretmen ise

Konyalı Hasan bey'dir

2.İlkokul 1950 yılında hizmete girmiştir. Bu okul postane ve kooparatifin karşısında yer almaktadır.

3.İlkokul 1960 yılında inşası başlayıp, 1963 yılında eğitime başlamıştır. Belediye başkanı KEMAL ÜNSAL döneminde, Sarıyahşi İlkokulu 10000 m² alana ve 2000 m² kapalı alana sahiptir. Okulun 2 lojmanı, yeşil alanı, spor alanı ve su havuzu. Açıkalan arazisine Polis Karakolu ve Kaymakamlık binası insa edilerek alanı küçültülmüştür. 1950 yılında yapılan İlkokul, 1967 yılında Ortaokul olarak hizmet vermiştir. Aynı okul 1986 yılından sonra lise olarak eğitim vermeye başlamıştır.

4.İlkokul 1971 yılında eğitime başlamıştır. 1981 yılında Kızılırmak İlkokulu ismini almıştır. Yeni Ortaokul binası 1986 yilinda eğitime başlamıştır.

Şu an

1 Ana Okulu 2 İlköğretim Okulu

1 Lise bulunmaktadır.

1 öğretmen evi

Nüfusun %97'si okuma yazma bilmektedir. Hayırsever İşadamı hemşerimiz Hacı Mehmet CÖMERT tarafından Sarıyahşi Lisesine 8 derslikli ek bina yaptırılmış ve hizmete geçmiştir.

SARIYAHŞİ İLÇE KÖYLERİ

Sarıyahşi Kültür Sarıyahşi ilçesinin kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemektedir. İbrahim Hakkı Konyalı, Abideleri ve Kitabeleri ile Şereflikoçhisar adlı eserinde Sarıyahşinin XIII. yy. ortaları ile XIV. yy. başlarında kurulduğunu söylemektedir. Oymaklar önce şu an Kırşehir sınırları içindeki Rumkuş adlı mevkiden Sarıyahşi yaylasına yerleşmişlerdir. Sonra da bugünkü ilçenin bulunduğu yere yerleşerek, burada Sarıyahşi köyünü kurmuşlardır.

Sarıyahşi yedi örenin ortasına kurulmuştur. Taşlı Ören mevkiinde Grekçe yazılı bir mezar taşı bulunmuştur. Kurtuluş mahallesinde Selçuklu Caminin tamiri esnasında cami önünde mermerden yapılı bir aslan başı ve genelde kiliselerde kullanılan uzun mermerler mevcuttur. Ancak bunlar sökülüp götürülmüştür.

Sarıyahşi ‘nin nüfusu ’dir. Halkın geçim kaynağı büyük ölçüde tarıma, birazda hayvancılığa dayanmaktadır. Tarım ürünleri Buğday, Arpa, Nohut, Şekerpancarı’dır. Sebzeler Domates, Biber, Salatalık, Patlıcan, Fasulye’dır. Hayvancılıkta ise küçükbaş hayvan olarak koyun, birazda Hirfanlı Barajı gölü kıyılarında balık avcılığı yapılmaktadır.

SARIYAHŞİ İLÇE KÖYLERİ

KÖYLERİMİZ

Boğaz Köy

Yaylak

Demirci Obası

Sipahiler

Yenitorunobası

Bekdik