ORTAKÖY

AKSARAY İLİ ORTAKÖY İLÇESİ

ORTAKÖY İLÇE TANITIM
Ortaköy, Aksaray'ın ilçesi.

ORTAKÖY RESİMLERİ
ORTAKÖY FOTOĞRAFLARI
ORTAKÖY MANZARALAR
ORTAKÖY TARİH
ORTAKÖY TANITIM

ORTAKÖY TARİHİ

Ortaköy ve çevresinde, şimdiye kadar tarih öncesi ve sonrası devirlere yönelik kapsamlı bir tarihi ve arkeolojik araştırma yapılmamıştır. 

Var olan belgeler de şuursuz ve cahil define arayıcıları vasıtasıyla yok edilmiştir. Aksaray ve çevre illerde yapılan (Acemhöyük, Alişar, Boğazköy) kazılarda elde edilen belgeler de buraların İlk Tunç Çağı’na uzanan tarihini ortaya çıkarmıştır.

ORTAKÖY HARİTA

 Ortaköy çevresindeki Kalehöyük, Koçhasan Höyüğü ve Muratlı höyük gibi birden fazla kültür katları bulunan yerleşim merkezlerinde yapılacak arkeolojik kazı ve araştırmalar Hitit’ler dönemi için yeni belgeler verebilecektir. Hititlerden sonra (M.Ö. VII. yy.)’da Frig’lerin hakim olduğu bölgede Ortaköy de yer almaktadır. Frig kültüründe görülen “ölü gömme” usullerinden, oyulmak suretiyle yapılan 

YUNUS EMRE

“Kaya mezarlar”’a, bölgelerin jeolojik yapısı itibariyle rastlanılmamaktadır. Buna karşın Frig soylularının gömüldüğü Tümülüslere sıkça tesadüf edilmektedir. M.Ö.V.yy.’da Pers İstilası ile birlikte Pers yönetimine giren yöreye, Makedonya Kralı Büyük İskender’in Asya seferi sırasında, Makedonyalılar hakim olmuşlardır. 

M.Ö. 323’de B.İskender’in ölümü üzerine, Pers soyundan Arırarat tarafından kurulan Kapadokya Krallığı bölgeye hakim olmuştur. Kapadokya Krallığı M.Ö. 17. yy.’da Roma İmparatorluğun’a katılmıştır. Aksaray, Kapadokya Kralı Arkhelais tarafından kurulmuştur. Krala izafeten şehir Archelais adını almış, bir müddet Kapadokya Kral’lığına başşehir olmuştur.

 Bu dönemlerden kalma küçüklü büyüklü yerleşim merkezlerine, tarım faaliyeti ve kaçak kazılarda mermerden tanrıçalar, madeni paralar İshaklı, Karapınar, Sarıkaraman, Namlıkışla köyleri arazilerinde sıkça rastlanılmaktadır. Hristiyanlığın ilk yıllarında, Kapadokya bölgesinde bu din hızla yayılmıştır. İdareciler hristiyanlığı yasaklamışlardır. Bilhassa İmparator Dıocletianus (284-305) döneminde bu yasak çok daha katılaştırılmıştır.

 Adeta bir katliama girişilmiştir. Hıristiyan halk bu vahşetten kurtulmak, daha serbest ibadet edebilmek için, yeraltı şehirleri kurmuşlardır. Kapadokya’da görülen bu galerialardan biri de Çatin Köyü ile Ozancık Köyü yakınlarındaki “ERSELE”’dir. Roma İmparatorluğunun 395’de ikiye bölünmesiyle Kapadokya yöresinde Bizans hakimiyeti başlamıştır. Ortaköy ve çevresinde bu dönemden kalan madeni paralar, pişirilmiş toprak kaplar, içme suyu şebekeleri, harçlı mesken kalıntıları, mezarlar ve çeşitli maden işletmeleri vardır. 

Ozancık (Ersele), Sarıkaraman, Harmandalı, Gökkaya gibi köy ve kasabalarda bu eserlere sıkça rastlanmaktadır. Ortaköy ve çevresi 7. yy. başlarından itibaren önce Sasani, sonra sık sık Arap istilalarına uğramıştır. Bu istilalara karşı koymak ve korunmak maksadıyla güneydeki stratejik noktalar ve derbentler Bizanslılar tarafından özenle korunmuş, Ereğli (Heraklia), Niğde, Aksaray (Arkhelais) ve Ortaköy’e yakın mesafede geçitler tutulmuş ve yeni kaleler inşa edilmiştir.

 Ortaköy Ekecik dağları batısındaki “Küçük Sımandı Kalesi”’nin bu döneme ait olması muhtemeldir. 1071 Malazgirt Zaferi ile Anadolu’ya giren Büyük Selçuklu devleti komutanlarından Melik Ahmet Danişmend Gazi, Aksaray ve çevresini fethederek buraları bir Türk yurdu haline getirdi. Konya’nın Anadolu Selçuklu başşehri olmasının (1116) ardından Anadolu Türk Birliği’ni sağlamaya çalışan II. Kılıçarslan, harabe halindeki Arkhelais kalıntıları üzerine Aksaray’ı kurdu. 

Azerbaycan’dan getirttiği Türkmen oymaklarının çevre köylere yerleşmeleri sağlandı. Göçebe alanlarda hayvancılıkla uğraştılar. Bunun neticesi çevredeki mera ve çayırlarda atlar yetiştirilmeye başlandı. Danişmend’ liler ve Anadolu Selçukluları döneminde, doğudan Anadolu’ya gelen Türkler, buralardaki Bizanslıları sürmüşlerdir. Türkmen aşiretleri, hem Bizanslardan kalan meskenlere hem de meralara yeni bir yerleşim merkezi kurdular. Bunlardan biri de “Eyüp” ili dir.

 Ortaköy bu köyün kalıntıları üzerine kurulmuştur. Anadolu Selçuklu Devleti’nin son yıllarında, devletin birliği için çalışan büyük Türk mutasavvıf’ı Yunus Emre’nin türbesi Ortaköy’ ün Sarıkaraman kasabası yakınlarındaki Ziyaret Tepesindedir. (1243) Karadağ bozgunu ile Moğollar’ın Anadolu’ya yerleşmeleri sonucu Anadolu Selçuklu hükümdarlarının hiç bir fonksiyonları kalmamıştı. Bunun neticesinde meydana gelen devlet otoritesi boşluğu sebebiyle 

Ortaköy ve çevresi de Selçuklu Eratna oğulları, Kadı Burhaneddin ve Karamanoğulları arasında el değiştirdi. 1470’de İhsak Paşa’nın Şereflikoçhisar ve Aksaray çevresini Osmanlı hakimiyetine almasıyla birlikte, Ortaköy ve çevresi de Osmanlı yönetimine girdi. 1477’de Aksaray ve çevresinin nüfusu yazılmış, tahrir defterleri tutulmuş, emlak ve vakıfları belirlenmiştir. Bu dönemde Aksaray, Karaman Eyaletine bağlı bir sancak merkezidir.

 Aksaray’a, Hasandağı, Bekir, Eyübeli, Sahra, Ova, Eyyup nahiyelerinin yanı sıra Ş.Koçhisar da nahiye olarak bağlanmıştır. Ortaköy halkı, Aksaray’lılar gibi II.Beyazıd dönemindeki Cem Sultan isyanında, Sultan Beyazıd tarafını tutmuşlardır. Kurtuluş Savaşı sırasında, vatanın kurtuluşu için her türlü fedakarlıkta bulunmuşlardır. İlçe, Aksaray iline 55 km. uzaklıkta olup 

Doğusunda; Nevşehir İline bağlı Gülşehir, Batısında; Aksaray İline bağlı Ağaçören ilçesi, Güneyinde; Aksaray İli ve Kuzeyinde; Kırşehir İli ile çevrilidir. Nüfusu; ilçe merkezi; 18.506, belde ve köy; 21.193 olup, toplam 39.699’dur. Yüzölçümü 750 km² olup denizden yüksekliği; 1140 m.’ dir

ORTAKÖY COĞRAFYA

İlçemiz İç Anadolu Bölgesinin Orta Kızılırmak kesiminde yer alır. Aksaray İline 55 Km. uzaklıkta olup, Doğusunda Nevşehir İline bağlı Gülşehir İlçesi, Batısında Ağaçören İlçesi, Güneyinde Aksaray İli, Kuzeyinde ise Kırşehir İli sınırları ile çevrilidir. Denizden yüksekliği 1140 metredir. Arazisi oldukça engebelidir. İlçemizde karasal iklim hakim olup, kışları oldukça sert geçer.

 İlçemiz sınırları içerisinde nehir ve doğal göl yoktur. Ancak, yerel olarak öz diye tabir edilen bazı küçük dereler ve bu derelerin beslediği sulama amaçlı 7 adet gölet bulunmaktadır. Ortaköy’ün yüzölçümü 75.023 hektar olup, bu alanın 53.882 hektarı tarım arazisi, 21.141 hektarı çayır-mer’a, orman ve tarım dışı arazilerdir. Tarım alanlarının kullanımı ise;

 10.350 hektarı sulu tarım arazisi (bunun 2.261 hektarı devletçe yapılan göletler, 8.089 hektarı vatandaşların kendi imkânlarıyla sulanmaktadır), 43.532 hektarı kuru tarım arazisi şeklindedir. Sulu tarım arazisinin az olması sebebiyle yetiştirilen ürün çeşidi de kısıtlı olmaktadır. Kuru tarım arazisinin büyük çoğunluğu da hububat ekimi yapılmakta olup, verimi ve geliri düşük olmaktadır.

ORTAKÖY SOSYAL YAPI

KONUT

İlçe merkezinde 6024 adet konut bulunmaktadır. Bu konutlar yapı bakımından; yığma betonarme ve kargas binalardan oluşmaktadır. Gerek İlçe Merkezinde ve gerekse kasaba ve köylerimizdeki yerleşim alanları dağınık olmamakla birlikte müstakil ev tanımlaması yapılan tek katlı geniş bahçeli evler mevcuttur. İlçe merkezinde 1990’lı yıllardan sonra yüksekokul ve diğer kamu görevlilerinin talebi sonucu konut ihtiyacı belirmiştir. Yeni tip evler betonarmedir. Köylerde toplu yerleşme mevcuttur. Bu çerçevede İlçemize katkı sağlamak üzere Başbakanlık Toplu Konut İdaresince 250 dairelik toplu konut yapılmıştır.

SOSYAL YAŞANTI

İlçemizde aile yapısı ataerkil aile sınıflandırılmasına girmekte olup, aileler genelde aynı evde beraber yaşamaktadır. İlçemizde hiçbir ailede kan davası, husumet ilişkisi ve köylerimiz arasında çekişme ve düşmanlık gibi ilişkiler yoktur. Kıyafet olarak ilçemizde kadınların günlük kıyafetleri; şalvarın daha bolu olan dimi, etek, yelek, atkı sırta giyilen kıyafetlerdendir.

 Kadınların ayağa giydikleri kıyafetler ise; yün çorap, çorap, mest, naylon ve lastik ayakkabıdır. Kadınların başa bağladıkları tülbent (bunu genç kızlar başa bağlar) yaşlılar ise önce tülbent daha sonra üzerine bürgü bağlarlar. Bürgü; kare şeklinde desenli veya düz ince bir örtüdür. Kenarları; tığ oyalarıyla süslenerek kullanılır.

İlçemizde yemek çeşitleri olarak hamur işleri büyük ölçüde tüketilmektedir. Hamur işlerinden; kömbe, erişte, kıymalı makarna, su böreği, saç böreği, mayalı çeşitleri ünlü yiyeceklerdendir.

Yemek çeşitlerinden çorbalar, et yemekleri güncelliğini devam ettirmektedir. Bilhassa çorbalardan yoğurt çorbası, mercimek, pirinç ve işkembe çorbaları meşhurdur. Et yemeklerinden; tava, saç tava, güveç, tas kebabı, kavurma, haşlama önemli yer tutmaktadır. Tatlılar olarak; un helvası, sütlaç, aşure, pelize, bulamaç, üzüm hoşafı, kadayıf mevcuttur.

SOSYAL TESİSLER

İlçemizde sosyal tesis olarak; spor sahası (toprak zemin), 2 halı saha (özel), 4 düğün salonu (özel) ve Bozkır Barajı yanında bulunan Ortabahçe Piknik Restaurant ve Düğün salonu mevcuttur.

ÇALIŞMA HAYATI

İş ve çalışma bütün İçanadolu da olduğu gibi İlcemizde de büyük bir yaşam dilimini oluşturmaktadır. İlçemize bağlı köy ve kasabalarımızda halkın büyük bir bölümü tarımsal faaliyetlerde bulunmaktadır. Halkın bir bölümü de küçük çaplı ticaretle uğraşmaktadır. Esas ilçenin ekonomik canlılığını yurt dışında işçi olarak çalışan işçi ve vatandaşlarımız oluşturmaktadır. Buna rağmen ilçemizdeki genç nüfusun ve doğum oranının fazla olması ile büyük sanayi kuruluşlarının olmaması, yatırımların ilçe dışına kaydırılması sonucu işsizlik oranı yüksektir.

İlçemizde toplam faal 1553 vergi mükellefi olup bunların 723’ü gerçek usulde gelir vergisi mükellefi, 32 adet G.M.S.İ. mükellefi 625 tanesi basit usulde gelir vergisi mükellefi ve 173 tanesi ise kurumlar vergisi mükellefidir. İlçemizde trafik tescil olduğu için 6489 adet Motorlu Taşıt mükellefi mevcuttur.

Halkımızın büyük bir bölümü yurt dışında bilhassa Almanya’da işçi olarak çalışmaktadır. Bu durum Ortaköy halkının ekonomisine önemli bir etken olmuştur. Tarım ürünleri olarak; arpa, buğday, nohut, mısır, kuru fasulye, fiğ, pancar, patates üretilmektedir.

Hayvancılık olarak büyük ve küçük baş hayvancılık yapılmaktadır, bunlardan; koyun ve sığır besiciliği az miktarda halkımızın geçimini sağladığı bilinmektedir.

ORTAKÖY EKONOMİ

1-SANAYİ

İlçemizde çalışır durumda olan sanayi bünyesinde ağaç işleri (marangoz, mobilya) 45, oto tamiri 40, demir doğrama kaynakçılık 30, hızarcı 7, tv tamircisi 10, pvc doğrama 15, hurdacı 3, camcı 10, eksoz tamiri 5, oto elektrik tamiri 10, sıhhi tesisat tamiri elektrik tesisatçısı 10, olukçu sac işleri 4, oto yedek parçacı 10, kereste satıcısı 2, oto lastik tamircisi 4 beyaz eşya tamircisi 5, bobinaj tamiri 5, döşemeci 5, oto yıkama 10 adet olmak üzere 230 adet esnafımız bulunmaktadır.

ORTAKÖY TARIM

Genel olarak tarım arazileri düz olmayıp, hafif ve orta derecede eğimlidir.Topraklarımız genellikle açık kahve renkli, kireçli, ph’ı 6-7,5 arasında olup tınlı toprak yapısına sahiptir. İlçemiz topraklarının büyük bir kısmında kuru tarım yapılmaktadır. İlçemize bağlı Balcı Beldesinde bulunan 2 adet göletten yaklaşık 5.500 Dk alanda, Bozkır Beldesindeki göletten ve sondaj kuyularından 7.500 Dk. alanda, Çiftevi Beldesindeki göletten ve sondaj kuyularından 3.500 Dk.alanda, Çatin köyündeki göletten ve sondaj kuyularından 2.500 Dk. Alanda, Cumali Köyündeki göletten 1.500 Dk.alanda, S.Gödeler köyündeki göletten 1.500 Dk.alanda, Ozancık Beldesindeki sondaj kuyularında 1.000 Dk.alanda, Sarıkaraman Beldesindeki sondaj kuyularından 3.000 Dk.alanda, Durhasanlı köyünde 500 Dk. Alanda, Kümbet Köyünde 500 Dk.alanda, Pirli köyünde sondaj kuyularından 300 Dk.alanda, Reşadiye köyündeki göletten 500 Dk.alanda, Pınarbaşı Köyündeki derin kuyu sondajından 3.500 Dk.arazi sulama Harmandalı Beldesinde 3.500, Devedamı Beldesinde 4000 Dk., S.Alaca köyünde 2000 Dk. alanda sulu tarım yapılmaktadır. Yıllık yağış miktarı 250-300 mm arasındadır.Genel olarak tarım alanlarımız kuru tarım alanlarıdır.

ORTAKÖY ULAŞIM

İlçemiz İlimize 55 km. uzaklıkta olup, merkezden bütün köy ve beldelere ulaşım yapılabilmektedir. Belde ve Köylerin merkeze olan uzaklığı 3-35 km. arasında değişmektedir.İlçemiz Ağaçören İlçesine; 28 km, Sarıyahşi İlçesine; 56 km, Gülağaç İlçesine; 106 km, Güzelyurt İlçesine; 95 km ve Eskil İlçesine 130 Km uzaklıktadır. İlçemiz ile belde ve köyler arasındaki yollar asfalttır. 2006 yılında yapılan 1. ve 2. kat asfalt kaplamaları ile yol standartı yükseltilmiştir.Her gün Aksaray-Ortaköy arasında yolcu taşımacığı yapılmaktadır. Merkezimizde posta hizmetleri haftada 6 gün karşılıklı Ortaköy-Aksaray, Aksaray - Ortaköy arası yürütülmektedir. Merkezimize bağlı 29 köy 1 mezra ve beldenin posta dağıtım hizmetleri merkezimizde bulunan araçla motorize olarak haftada 3 gün yapılmaktadır. Tüm bu hizmetler 1 dağıtıcı tarafından yürütülmektedir. Merkezimize bağlı Balcı ve Harmandalı Kasabalarında 2 PTT Acentası olup, acenta hizmetleri belde belediyeleri tarafından yürütülmektedir.

ORTAKÖY EĞİTİM

Ortaköy’de eğitim ve öğretimdeki gelişme Cumhuriyet döneminde sağlanmıştır. İlçe merkezinde ilkokul 1930 yılında eğitim öğretime başlamış, köylerinde ise Sarıkaraman Kasabasında 1936 yılında eğitim vermeye başlamıştır. İlçe merkezinde orta dereceli eğitim öğretim kurumu 1962–1963 eğitim öğretim yılında açılmıştır.

İlçemiz Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesinde 6 merkezde toplam 36 ilköğretim okulu, 1 Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü, 1 Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi, 1 İmam Hatip Lisesi, 1 Genel Lise, 1 Anadolu Lisesi ve 1 Sağlık Meslek Lisesi hizmet vermektedir.

36 İlköğretim Okulunda 374 öğretmen görev yapmaktadır. Okuma-yazma oranı % 85 olup, son yıllarda İlçemizde yüksek öğrenim için giden gençlerimizin sayısı devamlı artmaktadır.

ORTAKÖY NÜFUS

İlçenin nüfusu 22 Ekim 2000 tarihli Genel Nüfus sayımına göre; merkez 26.961, belde ve köyler toplamı 31.912 olmak üzere ilçe nüfusu toplam 58.873. Bu durumda nüfusun % 47 İlçe merkezinde, 53’ü de köy ve kasabalarda yaşamaktadır. Toplam nüfusun yaklaşık % 50,5 kadınlar, % 49,5’ ini erkekler oluşturmaktadır. Kadın nüfusu erkek nüfusuna göre fazladır. 15-24 yaş arası nüfusun %25 düzeyinde olduğu ve diğer dilimlerdeki nüfusa göre daha yoğunluk kazandığı, yaşlı nüfusun ise genç nüfusa göre azınlıkta olduğu görülmekte ve yaşlı nüfusun toplam nüfusa oranı yaklaşık %10 civarında olduğu gözlemlenmektedir. Toplam hanenin yarısına yakın evlerden bir kişi yurt dışındadır ve özellikle bazı köylerimizde şu andaki aktif toplum kadın ve çocuklardan oluşmaktadır. 22 Ekim 2000 sayımı sonucu istatistik sonuçlarına göre Aksaray ilinin genel olarak ilçe merkezlerinde işsizlik oranı %23, köylerde ise %0.8 olarak belirlenmiştir. Böylelikle ilçelerimizde işsizlik oranının daha yüksek olduğu göze çarpmaktadır. 22 Ekim 2000 tarihli Genel Nüfus Sayımına göre; 6 yaş üzeri Nüfus; 24131 (İlçe merkezinde) bunun 12211’i erkek, 11920’si kadındır. 24131 kişiden 21674 kişi okur yazar olup 2455 kişinin okuma yazma bilmediği tespit edilmiştir. İlkokul mezunu toplam 8559 kişi olup, bunlardan 3925’ i erkek 4634’ü kadınlardan oluşmakta ve kadın nüfusun eğitimde ileri olduğu gözlemlenmiştir. 850 kişi ise ilköğretim mezunudur. 2089’i ortaokul mezunu, orta okul dengi meslek okulu mezunu 97 kişi, 2997 kişi lise mezunu, 771 kişi lise ve dengi meslek okulu mezunu, 952 kişi yüksek öğretim mezunudur. 1990 yılı ile 2000 yılında yapılan Genel Nüfus Sayım Sonuçlarına göre; İlçe merkezinin yıllık ortalama nüfus artış hızı 31.82 köylerin ortalama yıllık nüfus artış hızı 9.35 ve genel olarak ilçenin ortalama nüfus artış hızı 19.02 düzeyindedir. Bu sonuca göre nüfus artışının olduğu gözlemlenmektedir. Ortaköy nüfusunun çoğunluğu yurt dışında yaşamaktadır. İlçemiz merkez nüfus yoğunluğunda köylerden ve kasabalardan gelip ikamet eden nüfus nedeniyle değişmektedir. Köy ve kasabalarımızda tarım ve hayvancılık yaygın olup, merkezde oturan kişilerden, kırsal bölgeden gelen kişilerin işçiliği, geldikleri köyde geçmekte ve çalışma sonucunda yeniden merkeze dönmektedirler. Yani köylerimiz ve beldelerimizden merkezde ikamet eden kişi sayısı hayli fazladır